Aktualności

Dzięki pytaniom otwartym jesteśmy w stanie uzyskać odpowiedzi, których nie uzyskalibyśmy przy pomocy pytań zamkniętych. Ankietowani mogą zwrócić uwagę na problem, który nie był przez nas rozważony. Pomimo plusów, pytania otwarte dostarczają wielu trudności i jednym z nich jest właśnie kodowanie.

Podstawowa zasada dotycząca wprowadzania pytań otwartych do bazy danych jest następująca: należy je uporządkować, pogrupować i przypisać im odpowiednie wartości (kody). Przeanalizujmy to na przykładzie

Przykład

Pytanie:
Ulubiony rodzaj filmów

Uzyskane odpowiedzi:
1. filmy sensacyjne
2. komedie
3. komedie
4. horrory
5. filmy obyczajowe
6. sensacyjne
7. komedie
8. komedie
9. sensacyjne
10. obyczajowe
11. dramaty
12. science-fiction

Rozpoczynamy od uporządkowania odpowiedzi. Chodzi o ustalenie, które odpowiedzi oznaczają to samo. W omawianym przykładzie uporządkowanie będzie dotyczyło odpowiedzi respondentów 1, 6, 9 - pomimo, że pojawiają się tu inne zapisy, odpowiedzi te oznaczają to samo. Analogiczna sytuacja dotyczy filmów obyczajowych (respondenci 5 i 10).

Kolejny krok to ustalenie, jaki sposób pogrupowania odpowiedzi nas interesuje. Możliwe są tu różne podejścia, ale muszą one wynikać z problematyki badawczej. Pierwsze z możliwych rozwiązań polegać na wyodrębnieniu poszczególnych rodzajów. Uzyskamy w ten sposób kategorie, którym przypiszemy następujące kody:
filmy sensacyjne - kod 1
komedie - kod 2
filmy obyczajowe - kod 3
inne - kod 4

Inne rozwiązanie może przewidywać jakiś sposób pogrupowania odpowiedzi. Musi on jednak wynikać z problematyki badawczej. Załóżmy, że badanie dotyczyło zainteresowania młodzieży filmami komediowymi. Wówczas możemy przyjąć tylko dwa kody:
filmy komediowe - kod 1
pozostałe filmy - kod 2. 
 

Kody przy pytaniach otwartych nie są niczym ograniczone i od nas zależy jak będą one wyglądać. Schemat kodowania można albo rozbudować, albo uprościć – wszystko zależy od specyfiki badania.  Lista kodów powinna być przez nas przemyślana, gdyż późniejsze zmiany mogą być uciążliwe, a cała analiza statystyczna ulegnie modyfikacji.
 

Podstawowe zasady przy układaniu listy kodów:

1. Kody muszą się nawzajem wykluczać. Nie może dojść do sytuacji, gdzie jedna odpowiedź, mogłaby być przypisana do wielu kategorii.
 

2. Odpowiedzi, w których występuje jednocześnie więcej niż jedna odpowiedź, należy rozbić na mniejsze fragmenty, które będą spójne tematycznie. 

Jakie czynniki wg Pana/Pani mają wpływ na zdrowie człowieka?

Odpowiedź
uwarunkowania genetyczne oraz styl życia

Odpowiedź składa się z dwóch części, jeżeli stwierdzimy, że są one ważne dla analizy statystycznej, to należy je rozbić i każdej z nich przypisać oddzielny kod:

uwarunkowania genetyczne - kod 1

styl życia - kod 2
 

3. Kody powinny być ogólne i zawierać wszystkie przypadki, które dotyczą danej kwestii. 

Aby utworzyć listę kodów należy najpierw przejrzeć kwestionariusze ankiet i sprawdzić najczęściej padające odpowiedzi. Gdy nasza analiza statystyczna objęła dużą populację badawczą to należy wybrać ok 10 – 15% ankiet i na ich podstawie utworzyć kody. W momencie, kiedy proces badawczy odnosił się do nielicznej próby badawczej to należy wziąć pod uwagę wszystkie przypadki.

Kodowanie pytań otwartych rodzi różne rodzaje trudności, na które należy uważać. Pierwszą trudnością są zbyt szczegółowe kody, które mogą utrudnić późniejszą analizę statystyczną. Drugą trudnością jest stworzenie zbyt ogólnych kategorii, które mogą przyczynić się do spłycenia danego tematu.